Valkuilen: Wat schuilt er achter een aanmeldingsklacht

Wie al jaren een praktijk voor persoonlijke- en relatietherapie voert op de manier waarop Frans Poos dat al meer dan 20 jaar doet, die wordt regelmatig geconfronteerd met zichzelf ogenschijnlijk herhalende patronen zoals valkuilen bij cliënten.

We hebben het dan niet over gelijksoortige problemen bij cliënten, maar bepaalde problemen en valkuilen die, zo lijkt het, zonder aantoonbare redenen op gezette tijden het leven van de cliënt beïnvloeden, meestal niet in positieve zin overigens.

Poos, geïntrigeerd door wat hij zag in de praktijk, startte een onderzoek en riep de hulp in van Lieke van Lieshout-Beenker, docent orthopedagogiek/onderzoeker die de gegevens analyseerde.

Meer dan 120 cliënten uit de praktijk vulden een YSQ-L2 vragenlijst in. Deze vragenlijst bestond uit meer dan 200 stellingen over de gedachten, de gevoelens en het gedrag van de cliënt. De antwoorden die worden gegeven leiden vaak tot een bepaald profiel of valkuilen dat ook terug te vinden is in de schema’s van Young.

Die deed onderzoek en onderscheidde 16 persoonlijkheidstypes ieder met een eigen schema of valkuilen. Deze valkuilen schematherapie werkt zeer verhelderend bij het in kaart brengen en behandelen van problemen.

Steeds weer dezelfde valkuilen

Soms lopen mensen voortdurend tegen dezelfde problemen op, zonder dat zij menen daar zelf verantwoordelijk voor te zijn, of er iets aan te kunnen doen.

Een voorbeeld.
Een jonge vrouw klaagt dat ze altijd aandacht en liefde tekort komt en gaat scheiden. Een jaar later star ze met een nieuwe relatie, aanvankelijk is alles beter dan voorheen, echter na enige tijd komt het gebrek aan zorg en liefde weer terug. Ook deze relatie strandt. En dat is de opmaat naar nog drie relaties die zij aangaat binnen een periode van 10 jaar en die allemaal op de klippen lopen.

Hoe is dit mogelijk, hoe kan iemand die zichzelf volledig wegcijfert en opoffert, steeds weer tegen de verkeerde man aanlopen die haar geen liefde en genegenheid schenkt? Volgens Young, heeft deze mevrouw haar misère tenminste voor een deel aan zichzelf te wijten. Zij loopt stelselmatig in dezelfde valkuilen. Ze offert zichzelf op en neemt klakkeloos aan dat haar gedrag beloond wordt met liefde en aandacht. De praktijk leert dat dit zo niet werkt. Alleen maar zorg en liefde geven met als doel tenminste evenveel zorg en liefde terug te krijgen blijkt niet te kloppen. Volgens de schematherapie mag, wie zichzelf wegcijfert (een van de vaak voorkomende valkuilen) niet verwachten dat de ander hem/haar beloond met extra aandacht en waardering. Zij/hij bereikt hiermee op termijn waarschijnlijk precies het omgekeerde van datgene waarnaar hij/zij verlangt.

Anders gezegd, wie deze of een van de andere valkuilen, vaak onbewust, met zich meedraagt, blijft geconfronteerd worden met zichzelf herhalende problemen van soortgelijke strekking.

Deze zelfopofferende persoonlijkheid is slechts één van de 16 door Young in kaart gebrachte persoonlijkheidstypen en valkuilen. Uit het onderzoek dat binnen de praktijk is gehouden is een aantal interessante conclusies getrokken. De schema’s gaan vaak schuil achter de aanmeldingen van partnerrelatietherapie, depressiviteit, burn-out klachten, sub-assertiviteit en controlebehoefte.

Deze worden binnenkort op deze website in een aantal verschillende casussen in begrijpbare bewoordingen uitgewerkt en toegelicht.