Grensoverschrijdend gedrag, een nieuwe benadering

Tijd voor een nieuwe externe vertrouwenspersoon: de systeem-vertrouwenspersoon

In een tijd waarin we steeds meer zoeken naar verbinding, is het ook tijd om anders te gaan kijken naar de rol van de vertrouwenspersoon. Wat als we niet alleen de melder helpen, maar ook de beschuldigde? En vooral: wat als we kijken naar de relatie tussen beiden?

Melder én beschuldigde: twee kanten van dezelfde medaille

Traditioneel worden melders en beschuldigden afzonderlijk van elkaar geholpen en blijven dat tot er een uitspraak of vonnis komt. Dat creëert een afstand tussen hun beiden en mist de kern: namelijk de ontstane dynamiek tussen beiden, waarin ze allebei hun verantwoordelijkheid hebben. Bovendien worden ze door deze juridische afsplitsing verleid om hun posities te verstevigen met het verzamelen van bewijs dat de melder met recht het slachtofferschap opeist en de beschuldigde verleid wordt om te ontkennen dat hij met recht beschuldigd wordt. We lezen vaak in de krant dat deze juridisering van grensoverschrijdend gedrag zelden kan worden bewezen. Als er geen vonnis wordt gewezen wordt er vaak, bijna triomfantelijk vastgesteld dat er ‘niks ‘gebeurd is, dat ‘het allemaal wel meevalt’ of melders ondergaan victimblaming (melders krijgen de schuld toegeschoven). 

Voorbeeld. De ruzie op de werkvloer

Een medewerker voelt zich herhaaldelijk gekleineerd door een leidinggevende. De huidige vertrouwenspersoon luistert naar de melder, de leidinggevende voelt zich niet gehoord en trekt zich terug. Een systeem-vertrouwenspersoon zou met beiden in gesprek gaan. Niet slechts om te gaan bemiddelen, maar om de onderliggende spanningen blootleggen en te helpen om het vertrouwen te herstellen.

Ik pleit voor een nieuwe functie: de externe systeem-vertrouwenspersoon. Hij /zij begrijpt oorzaken en gevolgen van gebeurtenissen binnen het systeem van de werkrelaties op de werkvloer en hoe deze elkaar beïnvloeden. Hij houdt zich verre van de typering melder en beschuldigde.

Deze, nieuw op te leiden HBO-professional, helpt niet alleen de melder, maar ook de beschuldigde – met als doel: herstel van de relatie en het systeem in de organisatie waarin ze samen functioneren; door het samen doorgronden wat hen in conflict bracht. Hij is geen mediator. 

Wat maakt deze rol bijzonder? Deze systeem vertrouwenspersoon;

• Kiest geen partij, maar onderzoekt, luistert en werkt met beiden.
• Focust niet alleen op één persoon, maar ook op het netwerk rondom deze persoon op de werkvloer.
• Is opgeleid in communicatie, systeemdenken en conflicthantering.
• Behandelt het conflict in de kleinst mogelijke kring; een van de belangrijkste uitgangspunten voor zijn werk.

Waarom gaat dit beter werken? 

• Betere en zuiverder communicatie: minder misverstanden, minder media-ophef, minder rechtszaken, geen mogelijk jarenlange procedures en wachten op erkenning door onderzoekscommissies, de civiel- en/of de strafrechter. Anonimiteit speelt geen rol meer op dit behandelniveau, de melder en de beschuldigde kennen elkaar.
• Duurzaam herstel: Mensen leren hun eigen aandeel te zien in grensoverschrijdend gedrag, durven grenzen te gaan stellen én daardoor de ander te respecteren.
• Deze externe systeem-vertrouwenspersoon is vrij van mogelijke belemmerende relaties binnen het systeem op de werkvloer.

Een systeem-vertrouwenspersoon is vooral inzetbaar in gevallen van intimidatie, pesten, agressie en discriminatie. Voor de inzet op integriteitsgebied is nader onderzoek nodig. Deze externe systeem-vertrouwenspersoon is geen vervanging, maar een aanvulling op het bestaande vertrouwenswerk. Melders en beschuldigden zouden moeten kunnen kiezen tussen een klassieke vertrouwenspersoon of een systeem vertrouwenspersoon. 

Tot slot,

De huidige afgesplitste behandeling van de melder en beschuldigde, vraagt om met elkaar in verbinding te worden behandeld.

 

Frans Poos
Extern Vertrouwenspersoon
Asten