De tweedeling voorbij, de geboorte van een systeem-vertrouwenspersoon

/in /door

Hetzelfde Anders Leren Zien…

In deze tijd van zoeken naar verbinding in allerlei sectoren, wordt het zaak dat ook de positie van de externe vertrouwenspersoon een evaluatie ondergaat. Daaruit zal aan het licht komen dat een vertrouwenspersoon – ik noem het hier een systeem-vertrouwenspersoon – zich nadrukkelijker richt op verbinden van partijen

Slachtoffer- én daderhulp

De positie en het handelen van een systeem-vertrouwenspersoon worden nadrukkelijk bepaald door de uitsplitsing ofwel tweedeling van dader-slachtoffer- denken. Waardoor de verbinding tussen beide wordt verbroken. Er ontstaat op functionele gronden, naast elkaar, slachtofferhulp en daderhulp.
Een keuze in deze opzet wordt waarschijnlijk ingegeven om de problematiek hanteerbaar te maken. Want de behandeling van het systeem van de betrekking (de relatie) die beide met elkaar hebben, is complex. De dynamiek tussen beide wordt grotendeels genegeerd, althans niet in behandeling genomen in een gezamenlijke setting.

Voorbeelden:

  1. De Medaille: Stel je voor dat daderschap en slachtofferschap twee kanten van dezelfde medaille zijn. Als we alleen naar één kant kijken, missen we de volledige context en complexiteit van de situatie. Net zoals je een medaille moet omdraaien om beide kanten te zien, moeten we ook beide rollen in overweging nemen om een volledig beeld te krijgen van de dynamiek in een relatie.
  2. De Dans: Denk aan een dans waarbij beide partners elkaar beïnvloeden. Als we alleen de stappen van één partner analyseren, begrijpen we niet hoe de dans als geheel werkt. Beide partners dragen bij aan de bewegingen en het ritme. Alleen door beide perspectieven te bekijken, kunnen we de volledige choreografie begrijpen.


Invloed

Een belangrijk uitgangspunt voor het systeemdenken is bijvoorbeeld dat je – onterecht – denkt niet te kunnen beïnvloeden. Er is altijd invloed. Hanteer deze denkwijze maar eens bij de hulp aan de dader of het slachtoffer.
Verbinden doen we, zoals filosoof Cornelis Verhoeven, ons al leerde: al wat is gebonden en verdeeld, vraagt om te worden verbonden en geheeld.

Willen we verbindingen herstellen, dan vraagt de wel degelijk bestaande dynamiek tussen slachtoffer en dader  een ander, aanvullend denkconcept. De concretisering ervan krijgt vorm in het in leven roepen van een nieuwe functionaris, de systeem-vertrouwenspersoon.

Professional

Een systeem-vertrouwenspersoon richt zich op het ondersteunen van zowel dader als slachtoffer met het doel de relatie en het systeem, waarin beide functioneren, te herstellen. Een systeem-vertrouwenspersoon is een professional die specifiek is opgeleid om vanuit een neutrale positie te opereren en zich te richten op het gehele systeem (de relatie) tussen de betrokken partijen. In plaats van zich uitsluitend te richten op het ondersteunen van het slachtoffer, zoals een traditionele vertrouwenspersoon doet, kijkt de systeem-vertrouwenspersoon naar de totale dynamiek tussen beide partijen en probeert hij of zij te bemiddelen en te ondersteunen bij het herstel van de relatie.

Belangrijke kenmerken

  1. Neutraliteit: De systeem-vertrouwenspersoon neemt geen partij en blijft neutraal. Dit helpt om een veilige ruimte te creëren waarin beide partijen zich gehoord en begrepen voelen. Beide gaan ervaren dat ze door de onveiligheid in te gaan, zij zelf veiligheid kunnen creëren. Ze gaan leren verantwoordelijkheid te nemen voor het eigen gedrag.
  2. Holistische benadering: In plaats van zich te concentreren op de individuele problemen van de dader of het slachtoffer, kijkt de systeem-vertrouwenspersoon naar de bredere context en de onderlinge dynamiek. Dit leidt naar meer duurzame oplossingen en herstel.
  3. Specifieke opleiding: een systeem-vertrouwenspersoon krijgt een gespecialiseerde opleiding die hem/haar voorbereidt op het omgaan met complexe relationele dynamieken en het bieden van ondersteuning aan beide partijen. Deze omvat training in conflictbemiddeling, systeemtheorie en communicatievaardigheid.

    Voordelen
  • Verbeterde communicatie: Door een vertrouwenspersoon als neutrale bemiddelaar in te schakelen, kunnen beide partijen beter communiceren en hun zorgen en behoeften uiten zonder angst voor oordeel of partijdigheid. Ook de behoefte via de media te communiceren zal afnemen. En voor een gang naar de rechter zal minder vaak worden gekozen. 
  • Duurzaam herstel: Een focus op het herstellen van de relatie en het systeem kan leiden tot meer duurzame oplossingen en een gezondere werkomgeving. Beide kunnen leren bij grensoverschrijdend gedrag zich respectvoller en assertiever te gedragen, óók naar zichzelf.
  • Vermindering van conflicten: Door de onderliggende dynamieken aan te pakken, kan een systeem-vertrouwenspersoon helpen conflicten te verminderen en een meer harmonieuze werkomgeving te creëren. 

Ten slotte. 

Een externe systeem-vertrouwenspersoon kan een verrijking zijn voor zowel slachtoffer als dader binnen de onderlinge relatie. Immers, opnieuw verbinden helpt mensen vooruit. En het slachtoffer heeft een keuze om voor een externe register-vertrouwenspersoon of een externe systeem-vertrouwenspersoon te kiezen. 

Frans Poos
Extern Vertrouwenspersoon

Over angst: een handreiking voor de collega-vertrouwenspersoon

/in /door

“Ik weet me geen raad met mijn angst”, zo vertelde het slachtoffer mij in de eerste fase van grensoverschrijdend gedrag, dat voorafging aan de formele klacht bij de werkgever.

Over de beleving van ‘angst’ en de benadering daarvan wil ik, als extern vertrouwenspersoon, graag een handreiking doen. En dan begin ik met de constatering dat wij, mensen, geneigd zijn de oorzaak van onze angst vooral buiten onszelf te zoeken, bij iemand anders, bij de beschuldigde. Sterker nog, we stellen die ander vaak verantwoordelijk voor ons gevoel van angst. Toch dragen we die angst bij onszelf.  

Hoe kan deze verwarring ontstaan?

Een ander roept die angst bij ons op. En hij/zij kan dat alleen maar doen wanneer die angst door ons gevoeld wordt. Je kunt immers alleen maar een gevoel oproepen wat latent   aanwezig is. En ja, diegene die die angst bij ons oproept is wel verantwoordelijk voor dat gedrag.

Ondertussen blijven we maar (ver)wachten (of eisen) dat die ander zijn of haar denken en gedrag verandert, zodat onze angst zal verdwijnen. Soms verbazen we ons erover dat deze verwachting niet wordt ingelost. Wachten we af wat die ander zal doen. En die ander wacht op ons. We kiezen dus een uitgangspositie waardoor alles bij hetzelfde blijft.

“Alle Verandering is Doen”, leerde ik mijn cliënten in mijn voormalige praktijk voor psychosociaal therapie.
Heel belangrijk is wat wij zélf kunnen doen. En dat is geven wat we verlangen te krijgen. Ofwel het beginsel van wederkerigheid.   

Wat je als slachtoffer en beschuldigde vraagt, moet je zelf geven.

  • Wil je respect ontvangen? Geef dan respect aan de ander.
  • Wil je gezien worden? Zie dan de ander.
  • Wil je gehoord worden? Luister dan naar de ander.
  • Wil je van je angst af? Durf dan contact te maken met de ander over jouw angst. 

En natuurlijk zit aan dit wederkerigheidsbeginsel een grens. Zeker wanneer de ander (de beschuldigde) niet bereid is dat beginsel in zijn manier van omgaan met jou toe te passen. Maar als jij dit beginsel wél hanteert, heb je niet afgewacht en ondertussen wél gedaan wat je kon doen. 

Tot zover,

Frans Poos.
Extern Vertrouwenspersoon.

Onveiligheid maakt ziek

/in /door

Al eens nagedacht over de relatie tussen zieke werknemers en veiligheid en grensoverschrijdend gedrag op uw werkvloer?

Misschien niet, want kenmerkend is dat dit gedrag lange tijd onzichtbaar blijft en het aan uw aandacht ontsnapt. Maar áls het dan voorkomt, wat ik u niet toewens, is het te laat. Loopt u achter de feiten aan. En dat wilt u niet. Voorkomen is altijd beter dan genezen.

Het verlangen naar veiligheid op de werkvloer is een basisbehoefte. Wanneer die er niet is, komt de werknemer klem te zitten, want onveiligheid maakt ziek.

Ik kan u helpen bij het creëren van veiligheid binnen uw bedrijf. Bijvoorbeeld door de bedrijfscultuur, samen met u, onder een vergrootglas te leggen. Of meer specifiek door u te helpen bij de invulling van de functie van Extern Vertrouwenspersoon. Zo iemand weet van de hoed en de rand rond de actuele wet- en regelgeving als het gaat over veiligheid en grensoverschrijdend gedrag. Zodat uw werknemers niet ziek worden en u ze niet langdurig of voor goed hoeft te missen.

Heeft u interesse in een vrijblijvend kennismakingsgesprek, reageer dan hier of bel met 06 – 3815 0627.

Vrijheid als voorwaarde voor sociale veiligheid in uw bedrijf

/in /door

“Ik heb een groot probleem op mijn werk”, zo begon mijn buurman tijdens de avondvierdaagse.

Hij vertelde mij dat hij al maandenlang geïntimideerd werd door zijn chef, die hij al eens een keer aangesproken had op zijn onbehouwen gedrag. Deze reageerde met relativerende opmerkingen en toonde geen enkel begrip voor hem. “Ge moet gewoon oe werk doen en oe kop houwe”, zo brieste hij.

Nadat hij op zoek ging naar de interne vertrouwenspersoon voelde hij zich verder in het nauw komen zitten; deze vertrouwenspersoon was, zo bleek bij navraag, een persoonlijke vriend van zijn chef. “Moet ik nu echt toch naar deze vertrouwenspersoon toegaan en een melding doen, vroeg hij aan mij? Hoe kan ik toch iemand gaan vertrouwen als ik daar geen vertrouwen in heb?”

Een dilemma dat voorkomen kan worden met de aanstelling van een externe vertrouwenspersoon, die heeft de vrijheid en geen last van de bestaande verbindingen en verhoudingen binnen uw bedrijf of instelling.

Kortom: een melder kan zich pas vrij voelen om te melden wanneer de vertrouwenspersoon vrij is om te luisteren.

Aanbeveling: (Externe) Vertrouwenspersoon aanstellen

/in /door

Voorzitter Landelijk Vereniging Vertrouwenspersonen,

Inge te Brake: “Een ondeskundig iemand kan, met alle goede bedoelingen, iemand die al beschadigd is door grensoverschrijdend gedrag, nog meer schade berokken. Om (extra) schade door onkunde te voorkomen is het belangrijk dat bedrijven met een vertrouwenspersoon in zee gaan. Een vertrouwenspersoon die de juiste (geaccrediteerde) opleiding heeft gevolgd, gecertificeerd én geregistreerd is en daarbij zorgdraagt voor bij- en nascholing en intervisie”.

Uit Nieuwsbrief LVV, 13 februari 2023.

Aanbeveling: Externe Vertrouwenspersoon aanstellen

/in /door

De vertrouwenspersonen gehoord hebbende is de aanbeveling om een (aantal) rijksbrede externe vertrouwenspersonen aan te stellen. Het is van belang om dan eerst het functieprofiel van de vertrouwenspersoon en de beschrijving (grenzen van) taken en rol op orde hebben zodat de externe VP hier ook aan voldoet.

De geïnterviewden zien minder heil in het inhuren van een commercieel bureau voor deze taak. Door hun externe (en commerciële) positie zullen zij altijd minder toegankelijk en minder laagdrempelig zijn dan personen die de organisatie goed kennen. Welke constructie ook wordt gekozen, het is van groot belang dat de persoon goed bekend wordt gemaakt bij de medewerkers en dat deze zo gemakkelijk mogelijk te benaderen is.

Zie verder: WENSEN EN BEHOEFTES VERTROUWENSPERSONEN RIJK | NYENRODE BUSINESS UNIVERSITEIT | 15 APRIL 2019 1 

Onderzoek wensen en behoeftes vertrouwenspersonen Rijksoverheid 

drs. Sacha Spoor met medewerking van drs. Irene Jonkers en prof. dr. Ronald Jeurissen 

15 april 2019

Wet verplichtstelling vertrouwenspersoon voor bedrijven

/in /door

 

Op 9 februari 2023 is in de Tweede Kamer gesproken over een wetsvoorstel van Groen Links tot wijziging van de Arbeidsomstandighedenwet tot het verplicht stellen van een vertrouwenspersoon voor alle organisaties in Nederland). Deze wet verplicht (na akkoord) bedrijven tot het aannemen van een vertrouwenspersoon. Nu is dat nog niet het geval. Daardoor heeft lang niet iedere werknemer toegang tot een betrouwbare, professionele vertrouwenspersoon bij grensoverschrijdend gedrag.

De LVV stuurde vóór de behandeling van de wet in de kamer begin februari een brief aan alle leden van de Tweede Kamer, met het verzoek om toch vooral het wetsvoorstel te ondersteunen. En ook Mariette Hamer stuurde een stevige brief aan de Tweede Kamer om het belang daarvan onder de aandacht te brengen van de Kamerleden.

U lees HIER meer informatie over dit onderwerk

“Je bent zelf verantwoordelijk voor je gevoelens”

/in /door

Een nieuw opiniestuk gepubliceerd op de site van de LVV; de Landelijke Vereniging voor Vertrouwenspersonen

De aanleiding voor het schrijven van dit artikel is gelegen in het feit dat het nemen van verantwoordelijkheid voor de ik-eigen gevoelens bij grensoverschrijdend gedrag, nauwelijks ter sprake komt in de media. Terwijl verantwoordelijkheid nemen voorafgaat aan de gewenste gedragsverandering van zowel de dader als het slachtoffer.

Lees HIER het volledige artikel .

Gedragscode integriteitsregels voor bewindspersonen

/in /door

Bewindspersonen hebben vanaf 23 december 2022 een gedragscode waarin alle regels en uitgangspunten waar zij zich aan moeten houden gebundeld zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld om hoe zij omgaan met nevenwerkzaamheden, geschenken en vervolgfuncties.

Deze gedragscode en het onderwerp ‘integriteit’ worden vanaf nu elk jaar in de ministerraad besproken, voorafgegaan door een training. Ook komt er een vertrouwenspersoon die bewindspersonen kan adviseren over integriteitskwesties.

 

Samenwerken in teamverband. Blijf wel jezelf!

/in /door

Een korte beschouwing.
Door Frans Poos, Extern Vertrouwenspersoon 


Samen werken , ja natuurlijk! En in teamverband?
Nou, daar ben ik nog niet zo van overtuigd. 

Er wordt in managerskringen nogal snel geroepen dat in teamverband moet worden (samen)gewerkt. ‘We moeten het samen doen. Wij vormen samen een hecht team….’ En volgens diezelfde managers wordt dat ‘hechte team’ het snelst bereikt als  ‘alle neuzen dezelfde kant op staan’. Maar wat betekent dit nou echt?

Het antwoord is: Weinig of geen ruimte voor individueel ofwel persoonlijk onderscheid.   

Het is misschien ook best moeilijk om bij een start in een team, waar een duidelijk beroep wordt gedaan op ‘hechte samenwerking’, je als individu op te stellen. Want je wilt je graag op je gemak voelen, comfortabel voelen, gehoord en gekend worden. Je probeert zo snel mogelijk  contacten te leggen en neemt daartoe zelf het initiatief. Je voelt je erkend als die ander jou accepteert, als die ander ook moeite doet om in contact met  jou te komen. Want dat schept al gauw een band. Je wordt gezien en gehoord.  En daardoor voel je je al meteen comfortabel, veiliger, in elk geval al bij de ’collega’s.

Er ontstaat op deze manier al snel een ‘wij-gevoel.’ En bij een ‘wij-gevoel’ schuilt al gauw het gevaar van ‘wij’ tegen ‘zij.’ En dus wordt er gepraat over ‘zij’. Soms zelfs geroddeld. Want ‘roddelen’ geeft een gevoel van verbinding.  “Wij samen denken precies hetzelfde over hem/haar.” 

Het venijnige van geroddel, nog eens versterkt door het werken in een team, is dat het nauwelijks of helemaal geen ruimte  laat tot ‘verschillend denken’ over iets of iemand. Het mogelijke verschil dat er is in het denken over die ander of over een bepaald onderwerp wordt onderdrukt door het gevoel je verbonden te voelen met de collega’(s). Heb maar eens de moed om een roddel te weerspreken of om je te onderscheiden door de roddel te stoppen!

In de kern heeft ieder mens  psycho-emotionele ruimte en comfort nodig om goed te kunnen functioneren. Binnen die noodzakelijke ruimte moeten verschillen tussen de opvattingen/overtuigingen van mensen kunnen (blijven) bestaan. Ja, zelfs en nóg beter, door die verschillen te respecteren!

Een gezonde teamontwikkeling vindt dus plaats wanneer er ruimte is in de groep om je als autonoom denkend mens te  onderscheiden. Dat je persoonlijkheid en karakter niet ondergeschikt worden gemaakt aan de enge opdracht  om samen werken.

Advies: sta voor jouw overtuiging/opvatting.  En durf je eigen mening te ventileren binnen elke vorm van samenwerking!


Tot zover.